Το νησάκι Γυαλί που βρίσκεται δίπλα από τη Νίσυρο και την Κω και είναι γνωστό ως το νησί της ελαφρόπετρας αφού κατέχει την πρώτη θέση στην εξαγωγή ελαφρόπετρας παγκοσμίως με 900.000 τόνους τον χρόνο.
Η ευλογία και....
ταυτόχρονα κατάρα του νησιού είναι ότι βρίθει από πετρώματα κυρίως ελαφρόπετρα και περλίτη δηλαδή φυσικό γυαλί τα οποία εξορύσσονται με μανία τα τελευταία 20 χρόνια.
Η συνέπεια της αλόγιστης εξόρυξης, που θυμίζει την ιστορία της κότας με τα χρυσά αυγά είναι, το ένα τμήμα του νησιού να έχει σχεδόν εξαφανισθεί και στη θέση του έχουν απομείνει δύο μεγάλοι κρατήρες λατομείων.
Παρ' όλα αυτά το Γυαλί έχει κηρυχθεί τοπίο ιδιαιτέρου φυσικού κάλλους λόγω ακριβώς της ιδιαιτερότητάς του, η οποία διατηρείται μόνο στο ένα τμήμα του, όπου υπάρχουν δάση από κουμαριές και πεύκα. Το σημαντικότερο όμως είναι τα αρχαιολογικά ευρήματα του νησιού. Το τελευταίο κατά τους αρχαιολόγους ταυτίζεται πιθανώς με την Κισηρούσα την οποία αναφέρει ο Πλίνιος και βρισκόταν απέναντι από το ακρωτήριο της Κνίδου.
«Σημαντικά λείψανα κατοίκησης της Τελικής Νεολιθικής εποχής (4η χιλιετία π.Χ.) βρίσκονται στο Γυαλί,από τα οποία ξεχωρίζουν κτίριο ελλειψοειδούς σχήματος αλλά και αξιόλογα κινητά ευρήματα, όπως δύο χωνευτήρια χαλκού που αποδεικνύουν την πρώιμη άσκηση μεταλλουργίας» αναφέρει η αρχαιολόγος κυρία Μελίνα Φιλήμονος, προϊσταμένη της ΚΒ' Εφορείας Αρχαιοτήτων του υπουργείου Πολιτισμού. Αυτό ακριβώς το κτίριο της Νεολιθικής εποχής όμως, εύθραυστο καθώς είναι, αντιμετωπίζει σήμερα τον κίνδυνο της καταστροφής εξαιτίας της θέσης του πάνω από το λατομείο. Το αίτημα λοιπόν είναι η άμεση στέγασή του.
Ιδιαίτερο εξάλλου είναι το νεκροταφείο _ της ίδιας εποχής _ το οποίο αποτελείται από λαξευμένους στο φυσικό πέτρωμα ορθογώνιους τάφους, ενώ απολεπίσματα οψιανών έχουν βρεθεί σε διάφορες θέσεις του νησιού, δεδομένου ότι στο βορειοανατολικό τμήμα του υπάρχουν προϊστορικά λατομεία από τα οποία έβγαινε αυτή η ιδιαίτερα σκληρή πέτρα που χρησίμευε για την κατασκευή εργαλείων.
OXI ALLO KAPBOYNO
