Η σκηνοθεσία, το μοντάζ και το παρασκήνιο από μια ιστορική λήψη
Η φωτογραφία με την έπαρση της σοβιετικής σημαίας, πάνω από τη βομβαρδισμένη γερμανική πρωτεύουσα, θεωρείται από τις πλέον ιστορικές φωτογραφίες του δευτέρου παγκοσμίου πολέμου.Ωστόσο, η ιστορία της λήψης της συγκεκριμένης φωτογραφίας στην κορυφή του κτιρίου του Ράιχσταγκ, από τον Γιεβγκένι Χαλντέι είναι ιδιαιτέρως ενδιαφέρουσα καθώς είναι το αποτέλεσμα μιας σκηνοθεσίας και κάθε άλλο παρά ένα πραγματικό ντοκουμέντο.
Ο φωτογράφος Γιεβγκένι Χαλντέι, υπηρετούσε στον Κόκκινο Στρατό με το βαθμό του υπολοχαγού και σύμφωνα με τον Δημοσθένη Κούρτοβικ στο βιβλίο του «Τετέλεσται», είχε οραματιστεί τη σύνθεση της φωτογραφίας πριν ακόμη τα σοβιετικά στρατεύματα καταλάβουν το Βερολίνο. Μάλιστα το κτίριο του Ράιχσταγκ, της βουλής της γερμανικής αυτοκρατορίας, που είχε κατασκευαστεί το 1894, θεωρούταν από τους σοβιετικούς το κατ’ εξοχήν σύμβολο του εχθρού τους. Για να το καταλάβουν χρειάστηκε να δοθούν πολλές και αιματηρές μάχες. Τελικά, στις 2 Μαΐου του 1954 η στιγμή αυτή έφτασε.
Ο Χαλντέι έφτασε στην είσοδο του κτιρίου. Αν και το κτίριο δεν είχε εκκαθαριστεί πλήρως από τους γερμανούς στρατιώτες που το υπερασπίζονταν, ο Χαλντέι πήρε τρεις στρατιώτες μαζί του και τους ανέβασε στην κορυφή του κτιρίου. Σύμφωνα με την επίσημη ιστορία, οι στρατιώτες που ανέβηκαν ήταν δύο: ο Μέλιτον Καντάρια και ο Μιχαήλ Γιεγκόροφ. Ωστόσο, σύμφωνα με αρκετούς ιστορικούς, αυτός που πραγματικά ύψωσε τη σημαία ήταν ο Αλεξέι Κοβαλιόφ, που μετά διατάχθηκε να μην μιλήσει ποτέ για το περιστατικό.
Η περιγραφή του Δημοσθένη Κούρτοβικ, λέει πως ανεβαίνοντας στην κορυφή του κτιρίου συναντούσαν σώματα γερμανών στρατιωτών τους οποίους πυροβολούσαν για να σιγουρευτούν πως ήταν νεκροί. Όταν έφτασαν στη σκεπή του κτιρίου, ο Κοβαλιόφ έστησε τη σημαία, οι άλλοι τον συγκρατούσαν και ο Χαλντέι τράβηξε την εικόνα, σκηνοθετώντας την έτσι όπως την είχε φανταστεί.
Ωστόσο, όπως συχνά συμβαίνει με τις στημένες φωτογραφίες και με τις τεχνητά επεξεργασμένες σήμερα, μια μικρή λεπτομέρεια διέφυγε της προσοχής του φωτογράφου: ο ένας στρατιώτης που βρίσκεται κοντά στον Κοβαλιόφ που υψώνει τη σοβιετική σημαία, φοράει δύο ρολόγια! Ένα στο κάθε χέρι. Οι περισσότεροι, και λογικά μάλλον, υπέθεσαν ότι ο στρατιώτης είχε επιδοθεί νωρίτερα σε πλιάτσικο στην κατεστραμμένη πόλη.
Αλλά φυσικά, αυτό δεν μπορούσε να ταιριάξει με τον προπαγανδιστικό σκοπό για τον οποίο πάρθηκε η φωτογραφία που ήθελε τα ηρωικά στρατεύματα του Κόκκινου Στρατού να μπαίνουν περήφανα στην ναζιστική πρωτεύουσα.
Έτσι, με μοντάζ αφαιρέθηκε το ένα ρολόι από τα χέρια του στρατιώτη, στη φωτογραφία που δημοσιεύτηκε στο περιοδικό «Ogonjok» στις 13 Μαΐου του 1945.
Ωστόσο πρέπει να σημειωθεί ότι ορισμένοι υποστηρίζουν πως δεν πρόκειται για ρολόι αλλά πυξίδα κάτι που συνηθίζονταν στον σοβιετικό στρατό. Ωστόσο, ο Χαλντέι φοβούμενος την εντύπωση που θα μπορούσε να προξενήσει προχώρησε στην τεχνική παραποίηση και αφαίρεση του. Επιπλέον, προσέθεσε τεχνητά καπνό στο φόντο της εικόνας για να δώσει ένα πιο δραματικό τόνο στη σκηνή.
Σύμφωνα με τον Κούρτοβικ, όταν ο Χαλντέι ρωτήθηκε για τις παραποιήσεις στη φωτογραφία, απάντησε: «Είναι μια καλή φωτογραφία και σημαντική ιστορικά. Επόμενη ερώτηση παρακαλώ».
Όπως και να έχει, κανείς δεν αμφισβητεί ότι η φωτογραφία ήταν το αποτέλεσμα μιας σκηνοθεσίας και πως ο Χαλντέι δεν βρέθηκε απλά στον κατάλληλο τόπο, την κατάλληλη στιγμή και τράβηξε την διάσημη φωτογραφία σαν ένας φωτορεπόρτερ. Και βέβαια δεδομένης της μυστικοπάθειας των Σοβιετικών, η ιστορία της λήψη της επίμαχης φωτογραφίας περιπλέκεται και οι εκδοχές ποικίλουν χωρίς κανείς να μπορεί να είναι απόλυτα σίγουρος για κάθε λεπτομέρεια.
http://www.newsbeast.gr
